Ηλεκτροφυσιολογικές Εξετάσεις της Όρασης

Στο Athens Eye Hospital πραγματοποιούνται ειδικές εξετάσεις για την αντικειμενική εκτίμηση της οπτικής λειτουργιάς. Οι ηλεκτροφυσιολογικές εξετάσεις αυτές εκπονούνται σύμφωνα με τα πρότυπα τις διεθνούς Εταιρείας Κλινικής Ηλεκτροφυσιολογίας της όρασης (ISCEV) από ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό και γνωματεύονται(ερμηνεύονται) σε συνδυασμό με την υπόλοιπη κλινική εικόνα από εξειδικευμένο οφθαλμίατρο στο τομέα αυτό.

Οι ηλεκτροφυσιολογικές εξετάσεις μας παρέχουν αντικειμενική πληροφορία σχετικά με τη λειτουργία της οπτικής οδού από τον οφθαλμό μέχρι τον εγκέφαλο(οπτική οδός ονομάζεται η διαδρομή που διασχίζει ένα φωτεινό ερέθισμα για να φτάσει από τον οφθαλμό στο κέντρο της όρασης μας στον εγκέφαλο). Η λειτουργία της όρασης μας για να είναι άρτια, απαιτείται μια αλληλουχία δομών αλλά και φυσιολογικών λειτουργιών οι οποίες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες και ξεκινούν από τον ίδιο τον οφθαλμό και καταλήγουν στο εγκεφαλικό φλοιό, δηλαδή στο κέντρο του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για την όραση μας. Βλάβες σε οποιοδήποτε σημείο της οπτικής οδού για να ανιχνευτούν απαιτείται ένας πλήρης ηλεκτροφυσιολογικός έλεγχος. Συγχρόνως είναι αρκετές οι παθήσεις όπου ενώ ο οφθαλμός εμφανίζεται φυσιολογικός στην οφθαλμολογική εξέταση η λειτουργία των κυττάρων του είναι διαταραγμένη κι αυτό ανιχνεύεται μόνο μετά από τη διενέργεια των ηλεκτροφυσιολογικών εξετάσεων. Επίσης σε μικρά παιδιά ή άτομα με δυσκολίες στην επικοινωνία, όπου η καταγραφή της οπτικής λειτουργιάς είναι δύσκολη, οι ηλεκτροδιαγνωστικές εξετάσεις μας δίνουν σαφή πληροφορία για τη οπτική λειτουργία των ασθενών αυτών.

Οι ενδεικτικές οφθαλμικές παθήσεις όπου οι ηλεκτροδιαγνωστικές εξετάσεις είναι σημαντικές για τη κλινική προσέγγιση τους είναι οι ακόλουθες: Ταπητοαμφιβληστροειδικές δυστροφίες όπως η Μελαχρωστική αμφιβληστροειδοπαθεια, η συγγενής αμαύρωση κατά Leber, η χοριοειδερεμία, η συγγενής ρετινόσχιση,το σύνδρομο των S κωνίων, η δυστροφία των κωνίων, η νόσος του Stargardt, το σύνδρομο Usher, η συγγενής στάσιμη νυκταλωπία, η νόσος του Best η νόσος fundus albinpunctatus αλλά και το σύνδρομο Bardet-Biedl. Επίσης ο ηλεκτροφυσιολογικός έλεγχος είναι απαραίτητος για τη διάγνωση οφθαλμικών παθήσεων που δεν είναι γενετικά καθοριζόμενες όπως οι τοξικές αμφιβληστροειδοπάθειες, τα παρανεοπλασματικά σύνδρομα, η μη οργανική απώλεια όρασης, οι ραγοειδίτιδες με αμφιβληστροειδική συμμετοχή και θολερότητες στα διαθλαστικά μέσα και τέλος σε περιπτώσεις οπτικής δυσλειτουργίας σε νεογνά με πιθανή αμφιβληστροειδική βλάβη.

Οι ηλεκτροδιαγνωστικές εξετάσεις είναι οι ακόλουθες:

1. Το προκλητό από διάχυτο φως ηλεκτροαμφιβληστροειδογράφημα (flash full field ΗΑΓ): αποτελεί τη βασική εξέταση για την διάγνωση παθήσεων του αμφιβληστροειδή, όπως η μελαχρωστική αμφιβληστροειδοπάθεια και η δυστροφία των κωνίων, αλλά και οι δυστροφίες της ωχράς κηλίδας (π.χ, νόσος Stargardt,κλπ). Το πρωτόκολλο εξέτασης του ΗΑΓ διεκπεραιώνεται με τέτοιον τρόπο ώστε η καταγραφή της ηλεκτρικής δραστηριότητας να επιτρέπει τον έλεγχο της ακεραιότητας ξεχωριστά των δύο φωτοϋποδοχέων του αμφιβληστροειδή (κωνία και ραβδία) ενώ επίσης είναι εφικτή και ο διαχωρισμός διαφορετικών τύπων κωνίων (π.χ. S-cones).

2. Το προκλητό από ερέθισμα ηλεκτροαμφιβληστροειδογράφημα (pattern ΗΑΓ): To pΗΑΓ αντανακλά δραστηριότητα στη στιβάδα των γαγγλιακών κυττάρων και αποτελεί την εξέταση εκλογής στις περιπτώσεις που κρίνεται απαραίτητος ο έλεγχος της κεντρικής όρασης, δηλαδή η λειτουργικότητα της ωχράς. Τα οπτικά ερεθίσματα που συνήθως χρησιμοποιούνται αποτελούνται από "σκακιέρες” (ασπρόμαυρα τετράγωνα) εναλλασσόμενης μορφής. Οι μετρήσεις πραγματοποιούνται ξεχωριστά για τον κάθε οφθαλμό και η εξέταση αυτή χρησιμοποιείται ευρέως στη προσέγγιση των συγγενών ωχροπαθειών.

3. Το πολυεστιακό ηλεκτροαμφιβληστροειδογράφημα (multifocal ΗΑΓ): Το Μf ΗΑΓ χρησιμοποιείται για τον έλεγχο της λειτουργίας της κεντρικής αμφιβληστροειδικής περιοχής (30ο) και επομένως στη προσέγγιση νόσων της ωχράς κηλίδας αλλά και σε περιπτώσεις όπου υπάρχει πάρα-ωχρική απώλεια της ευαισθησίας των κωνίων.

4. Το ηλεκτρο-οφθαλμογράφημα(ΗΟΓ): To ΗΟΓ χρησιμοποιείται για τον έλεγχο της ακεραιότητας του μελάγχρουν επιθηλίου. Αποτελεί την εξέταση εκλογής για ασθενείς που πάσχουν από τη νόσο του Best.

5. Τα Οπτικά Προκλητά Δυναμικά (VEP) ή Προκλητά Δυναμικά Ινιακού Λοβού (ΠΔΙΛ) καταγράφουν ομαδικές αποκρίσεις γαγγλιακών κυττάρων της προ-φλοιώδους οπτικής οδού αλλά και των εγκεφαλικών νευρώνων του ινιακού λοβού. Επομένως χρησιμοποιούνται στη διάγνωση των παθήσεων του οπτικού νεύρου. Για την εξέταση των ΠΔΙΛ χρησιμοποιούνται ερεθίσματα "σκακιέρες”, όπως και στην εξέταση pΗΑΓ, ή ένα διάχυτο φωτεινό ερέθισμα. Για την εξέταση χρησιμοποιούνται ηλεκτρόδια επαφής που τοποθετούνται στο δέρμα της κεφαλής. Αποτελούν την εξέταση εκλογής για τη προσέγγιση της οπτικής νευρίτιδας.

Συχνές ερωτήσεις από τους ασθενείς

Τι ακριβώς είναι οι ηλεκτροδιαγνωστικές εξετάσεις του οφθαλμού και πως σχετίζονται αυτές οι εξετάσεις με την όραση;

Οι εξετάσεις αυτές είναι αντίστοιχες με το καρδιογράφημα, δηλαδή όπως ο καρδιογράφος μετράει την ηλεκτρική δραστηριότητα και επομένως τη λειτουργία της καρδιάς , με τον ίδιο τρόπο οι ηλεκτροφυσιολογικές εξετάσεις καταγράφουν την ηλεκτρική δραστηριότητα του οφθαλμού και συνεπώς τη λειτουργία του. Με τις εξετάσεις αυτές είναι δυνατόν να διαπιστωθεί εάν κάποιο μέρος της οπτικής οδού δεν λειτουργεί σωστά, για παράδειγμα, ο αμφιβληστροειδής, το οπτικό νεύρο ή τα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου.

Γιατί είναι απαραίτητες οι εξετάσεις;

Οι εξετάσεις ERG και VEP είναι ιδιαίτερα χρήσιμες για τα νήπια ή για τα παιδιά που δεν είναι σε θέση να μας πουν ή να μας δείξουν πόσο καλά βλέπουν. Είναι επίσης πολύ χρήσιμες σε περίπτωση που ο γιατρός δε μπορεί να βρει μία εύλογη αιτία για την οποία κάποιος δε βλέπει καλά κάτι που είναι ιδιαίτερα συχνό στα αρχικά στάδια των γενετικά καθοριζόμενων παθήσεων του οφθαλμού.

Υπάρχουν κίνδυνοι;

Οι εν λόγω εξετάσεις διεξάγονται καθημερινά στην κλινική από ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό και είναι μη επεμβατικές. Απαιτείται μόνο τοπική αναισθησία με σταγόνες. Στις εξετάσεις ηλεκτρο-αμφιβληστροειδογραφίας είναι απαραίτητη επίσης η χρήση κολλυρίου για τη μυδρίαση της κόρης. Στις περιπτώσεις εξέτασης παιδιών η υποστήριξη και η συνεργασία του γονέα είναι πολύ σημαντική και βοηθά εξαιρετικά ώστε να διεξάγονται αυτές οι εξετάσεις γρήγορα και με τη λιγότερο δυνατή ταλαιπωρία. Σε περιπτώσεις όπου η συνεργασία με το/ην ασθενή δεν είναι εφικτή, υπάρχει η δυνατότητα διενέργειας των εξετάσεων αυτών υπό γενική αναισθησία.

Τι ακριβώς θα συμβεί κατά την εξέταση;

Πριν τοποθετήσουμε τα ηλεκτρόδια, καθαρίζουμε από τα επιφανειακά δερματικά κύτταρα μικρές περιοχές στο τριχωτό της κεφαλής ή τη κροταφική περιοχή με μία μπατονέτα με ένα ζελέ που έχει ελαφρώς κοκκώδη υφή. Το ζελέ αυτό βελτιώνει την επαφή με το δέρμα και μας βοηθά να λαμβάνουμε σήματα καλής ποιότητας. Για την εξέταση ΟΠΔ τοποθετείται ένα ηλεκτρόδιο στο πίσω μέρος του τριχωτού της κεφαλής και δύο στο εμπρός. Για το ΗΑΓ τοποθετούνται δύο αυτοκόλλητα ηλεκτρόδια μιας χρήσης στη κροταφική περιοχή, και από ένα ενεργό ηλεκτρόδιο στο κόλπωμα του επιπεφυκότα (δηλαδή μέσα από το κάτω βλέφαρο) σε κάθε μάτι. Όλα τα ηλεκτρόδια αφαιρούνται εύκολα στο τέλος της εξέτασης. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης διάχυτα φωτεινά ερεθίσματα (παρόμοια με το φλας μιας φωτογραφικής μηχανής), χρησιμοποιούνται για να καταγραφεί η λειτουργία των κυττάρων που είναι υπεύθυνα για την όραση μας.

Χρειάζεται να κρατάω κάτι μαζί μου στην εξέταση;

Είναι απαραίτητο να κρατάτε τα γυαλιά σας (τα μακρινά και τα κοντινά) για την εξέταση και τα γυαλιά ηλίου σας για μετά την εξέταση(κυρίως τις ηλιόλουστες ημέρες). Επίσης προτείνουμε να είστε ενήμεροι για το πλήρες ιστορικό υγείας του ενδιαφερόμενου ασθενούς καθώς επίσης να κρατάτε μαζί σας όλες τις οφθαλμολογικές εξετάσεις στις οποίες έχετε υποβληθεί στο παρελθόν.