English
German
Η μυωπία είναι η συχνότερη διαθλαστική ανωμαλία. Σε αυτήν το παιδί, ενώ μπορεί να δει καθαρά τα αντικείμενα που βρίσκονται κοντά του, δεν μπορεί να διακρίνει αυτά που βρίσκονται μακριά.
Η μυωπία είναι η συχνότερη διαθλαστική ανωμαλία.
Σε αυτήν το παιδί, ενώ μπορεί να δει καθαρά τα αντικείμενα που βρίσκονται κοντά του, δεν μπορεί να διακρίνει αυτά που βρίσκονται μακριά. Στη μυωπία το είδωλο του μακρινού αντικειμένου που προσπαθούμε να δούμε, δεν εστιάζεται πάνω στον αμφιβληστροειδή, ώστε να έχουμε καθαρή εικόνα, αλλά μπροστά από αυτόν.
Αυτό μπορεί να συμβαίνει είτε γιατί το σύστημα των διαθλαστικών μέσων του ματιού (κυρίως ο κερατοειδής και ο φακός) έχει μεγαλύτερη ισχύ από την απαιτούμενη (διαθλαστική μυωπία), είτε γιατί η προσθιοπίσθια διάμετρος του βολβού του ματιού είναι πιο μεγάλη (αξονική μυωπία).
Ορισμένες φορές οι δύο αυτοί λόγοι συνδυάζονται δίνοντας ένα αθροιστικό αποτέλεσμα. Μυωπίες μεγαλύτερες από 6 βαθμούς είναι συνήθως αξονικές.
Επειδή οι λόγοι που προκαλούν τη μυωπία είναι κατασκευαστικοί του ματιού (π.χ. μεγάλη προσθιοπίσθια διάμετρος του βολβού), μπορούμε να θεωρήσουμε μέχρις ενός σημείου ότι κληρονομείται, με την έννοια που κληρονομούνται π.χ. το ύψος ή το χρώμα του δέρματος.
Η εξέλιξη της μυωπίας
Η μυωπία ξεκινά στις ηλικίες μεταξύ 6 και 16 ετών και η αναγνώρισή της γίνεται συνηθέστερα στο σχολείο, όπου οι ανάγκες του παιδιού για μακρινή όραση, όπως για παράδειγμα να διαβάσει στον πίνακα, είναι μεγαλύτερες.
Η μυωπία που ξεκινά στην προσχολική ηλικία είναι γενικά σοβαρότερη από αυτήν της σχολικής, αλλά έχει την τάση να παραμένει σταθερή.
Μια ένδειξη που μπορούν εύκολα να προσέξουν οι γονείς ή οι δάσκαλοι και να συμπεράνουν ότι ένα παιδί έχει μυωπία, είναι το σφίξιμο των βλεφάρων στην προσπάθειά του να εστιάσει μακριά.
Το σφίξιμο των βλεφάρων κάνει τα μακρινά αντικείμενα πιο ευκρινή λόγω της προσωρινής επιπέδωσης του κερατοειδούς που προκαλεί, καθώς και λόγω του φαινομένου του «στενοπικού δίσκου» (δηλαδή με τη στένωση της βλεφαρικής σχισμής επιτυγχάνεται αύξηση του βάθους πεδίου, όπως ακριβώς στις φωτογραφικές μηχανές με το κλείσιμο του διαφράγματος του φακού). Για τον ίδιο λόγο οι μύωπες βλέπουν καλύτερα την ημέρα: Όχι μόνο επειδή το άπλετο φώς διευκολύνει την όραση αλλά και επειδή η αντανακλαστική συστολή της κόρης των ματιών (μύση) προκαλεί το ίδιο φαινόμενο.
Το σφίξιμο των βλεφάρων όμως δεν μπορεί να συνεχιστεί για πολύ και οδηγεί γρήγορα σε κόπωση των ματιών ή πονοκεφάλους, καθιστώντας τη χρήση γυαλιών αναγκαία.
Η μυωπία συνεχίζει να αυξάνεται όσο το παιδί μεγαλώνει, λόγω της αύξησης του μεγέθους του ματιού. Μετά το τέλος της εφηβείας, όπου ολοκληρώνεται και η ανάπτυξη του σώματος, η μυωπία σταματά συνήθως να ανεβαίνει. Αύξηση της μυωπίας μετά από αυτή την περίοδο μπορεί να δηλώνει κάποια μορφή κακοήθους ή εκφυλιστικής μυωπίας και χρειάζεται περισσότερη διερεύνηση. Τέτοια περιστατικά είναι όμως σπάνια.
Τα μυωπικά γυαλιά
Η μυωπία «διορθώνεται» με φακούς, που είναι λεπτότεροι στο κέντρο και παχύτεροι στην περιφέρεια (αμφίκοιλοι). Με αυτούς τους φακούς τα είδωλα των αντικειμένων, που προβάλλονται μπροστά από τον αμφιβληστροειδή, μετακινούνται προς τα πίσω, ώστε να εστιάζονται ακριβώς σε αυτόν.
Τα γυαλιά της μυωπίας, όπως και των άλλων διαθλαστικών ανωμαλιών, δεν αποτελούν θεραπεία ή οριστική αντιμετώπιση.
Στη συχνή ερώτηση των γονέων για το αν η χρήση ή όχι των γυαλιών επηρεάζει την πορεία της μυωπίας η απάντηση είναι αρνητική. Η μυωπία θα ακολουθήσει την πορεία της, είτε το παιδί φοράει τα συνταγογραφημένα του γυαλιά, είτε όχι.
Στην προσχολική ηλικία και αν η μυωπία είναι μικρού βαθμού, μπορεί να μη χορηγηθούν γυαλιά, ή, αν χορηγηθούν, να μη χρησιμοποιούνται συνεχώς. Στις περιπτώσεις όμως που το παιδί «στραβίζει» (συνυπάρχει εξωφορία ή διαλείπουσα εξωτροπία) η χρήση των γυαλιών είναι υποχρεωτική όχι μόνο για τη διόρθωση της μυωπίας αλλά και για την ανάπτυξη φυσιολογικής διόφθαλμης όρασης.
Γενικά κατά τη σχολική ηλικία το μέγεθος της μυωπίας θα αυξάνεται και το παιδί θα χρειάζεται ολοένα και δυνατότερα γυαλιά. Ορισμένες φορές το ίδιο το παιδί μπορεί να ζητήσει από μόνο του σωστότερα γυαλιά, όταν οι ανάγκες του και οι απαιτήσεις του για καθαρότερη όραση μεγαλώσουν.
Η μυωπία στη νεογνική ηλικία
Σε πρόωρα νεογνά μπορεί να εμφανισθεί μια μορφή ιδιαίτερα υψηλής μυωπίας με μεγάλες διακυμάνσεις, που όμως τείνει να μειωθεί με τη πάροδο του χρόνου.
Η αμφιβληστροειδοπάθεια της προωρότητας (πάθηση που εμφανίζεται σε πολύ πρόωρα νεογνά, στα οποία έχει χορηγηθεί οξυγόνο) μπορεί επίσης να προκαλέσει μόνιμη μυωπία, η οποία όμως δεν εξελίσσεται.
Σε αυτήν το παιδί, ενώ μπορεί να δει καθαρά τα αντικείμενα που βρίσκονται κοντά του, δεν μπορεί να διακρίνει αυτά που βρίσκονται μακριά. Στη μυωπία το είδωλο του μακρινού αντικειμένου που προσπαθούμε να δούμε, δεν εστιάζεται πάνω στον αμφιβληστροειδή, ώστε να έχουμε καθαρή εικόνα, αλλά μπροστά από αυτόν.
Αυτό μπορεί να συμβαίνει είτε γιατί το σύστημα των διαθλαστικών μέσων του ματιού (κυρίως ο κερατοειδής και ο φακός) έχει μεγαλύτερη ισχύ από την απαιτούμενη (διαθλαστική μυωπία), είτε γιατί η προσθιοπίσθια διάμετρος του βολβού του ματιού είναι πιο μεγάλη (αξονική μυωπία).
Ορισμένες φορές οι δύο αυτοί λόγοι συνδυάζονται δίνοντας ένα αθροιστικό αποτέλεσμα. Μυωπίες μεγαλύτερες από 6 βαθμούς είναι συνήθως αξονικές.
Επειδή οι λόγοι που προκαλούν τη μυωπία είναι κατασκευαστικοί του ματιού (π.χ. μεγάλη προσθιοπίσθια διάμετρος του βολβού), μπορούμε να θεωρήσουμε μέχρις ενός σημείου ότι κληρονομείται, με την έννοια που κληρονομούνται π.χ. το ύψος ή το χρώμα του δέρματος.
Η εξέλιξη της μυωπίας
Η μυωπία ξεκινά στις ηλικίες μεταξύ 6 και 16 ετών και η αναγνώρισή της γίνεται συνηθέστερα στο σχολείο, όπου οι ανάγκες του παιδιού για μακρινή όραση, όπως για παράδειγμα να διαβάσει στον πίνακα, είναι μεγαλύτερες.
Η μυωπία που ξεκινά στην προσχολική ηλικία είναι γενικά σοβαρότερη από αυτήν της σχολικής, αλλά έχει την τάση να παραμένει σταθερή.
Μια ένδειξη που μπορούν εύκολα να προσέξουν οι γονείς ή οι δάσκαλοι και να συμπεράνουν ότι ένα παιδί έχει μυωπία, είναι το σφίξιμο των βλεφάρων στην προσπάθειά του να εστιάσει μακριά.
 |
| Το σφίξιμο των βλεφάρων μπορεί να αποτελεί ένδειξη ότι το παιδί έχει μυωπία |
Το σφίξιμο των βλεφάρων κάνει τα μακρινά αντικείμενα πιο ευκρινή λόγω της προσωρινής επιπέδωσης του κερατοειδούς που προκαλεί, καθώς και λόγω του φαινομένου του «στενοπικού δίσκου» (δηλαδή με τη στένωση της βλεφαρικής σχισμής επιτυγχάνεται αύξηση του βάθους πεδίου, όπως ακριβώς στις φωτογραφικές μηχανές με το κλείσιμο του διαφράγματος του φακού). Για τον ίδιο λόγο οι μύωπες βλέπουν καλύτερα την ημέρα: Όχι μόνο επειδή το άπλετο φώς διευκολύνει την όραση αλλά και επειδή η αντανακλαστική συστολή της κόρης των ματιών (μύση) προκαλεί το ίδιο φαινόμενο.
Το σφίξιμο των βλεφάρων όμως δεν μπορεί να συνεχιστεί για πολύ και οδηγεί γρήγορα σε κόπωση των ματιών ή πονοκεφάλους, καθιστώντας τη χρήση γυαλιών αναγκαία.
Η μυωπία συνεχίζει να αυξάνεται όσο το παιδί μεγαλώνει, λόγω της αύξησης του μεγέθους του ματιού. Μετά το τέλος της εφηβείας, όπου ολοκληρώνεται και η ανάπτυξη του σώματος, η μυωπία σταματά συνήθως να ανεβαίνει. Αύξηση της μυωπίας μετά από αυτή την περίοδο μπορεί να δηλώνει κάποια μορφή κακοήθους ή εκφυλιστικής μυωπίας και χρειάζεται περισσότερη διερεύνηση. Τέτοια περιστατικά είναι όμως σπάνια.
Τα μυωπικά γυαλιά
Η μυωπία «διορθώνεται» με φακούς, που είναι λεπτότεροι στο κέντρο και παχύτεροι στην περιφέρεια (αμφίκοιλοι). Με αυτούς τους φακούς τα είδωλα των αντικειμένων, που προβάλλονται μπροστά από τον αμφιβληστροειδή, μετακινούνται προς τα πίσω, ώστε να εστιάζονται ακριβώς σε αυτόν.
Τα γυαλιά της μυωπίας, όπως και των άλλων διαθλαστικών ανωμαλιών, δεν αποτελούν θεραπεία ή οριστική αντιμετώπιση.
Στη συχνή ερώτηση των γονέων για το αν η χρήση ή όχι των γυαλιών επηρεάζει την πορεία της μυωπίας η απάντηση είναι αρνητική. Η μυωπία θα ακολουθήσει την πορεία της, είτε το παιδί φοράει τα συνταγογραφημένα του γυαλιά, είτε όχι.
Στην προσχολική ηλικία και αν η μυωπία είναι μικρού βαθμού, μπορεί να μη χορηγηθούν γυαλιά, ή, αν χορηγηθούν, να μη χρησιμοποιούνται συνεχώς. Στις περιπτώσεις όμως που το παιδί «στραβίζει» (συνυπάρχει εξωφορία ή διαλείπουσα εξωτροπία) η χρήση των γυαλιών είναι υποχρεωτική όχι μόνο για τη διόρθωση της μυωπίας αλλά και για την ανάπτυξη φυσιολογικής διόφθαλμης όρασης.
Γενικά κατά τη σχολική ηλικία το μέγεθος της μυωπίας θα αυξάνεται και το παιδί θα χρειάζεται ολοένα και δυνατότερα γυαλιά. Ορισμένες φορές το ίδιο το παιδί μπορεί να ζητήσει από μόνο του σωστότερα γυαλιά, όταν οι ανάγκες του και οι απαιτήσεις του για καθαρότερη όραση μεγαλώσουν.
Η μυωπία στη νεογνική ηλικία
Σε πρόωρα νεογνά μπορεί να εμφανισθεί μια μορφή ιδιαίτερα υψηλής μυωπίας με μεγάλες διακυμάνσεις, που όμως τείνει να μειωθεί με τη πάροδο του χρόνου.
Η αμφιβληστροειδοπάθεια της προωρότητας (πάθηση που εμφανίζεται σε πολύ πρόωρα νεογνά, στα οποία έχει χορηγηθεί οξυγόνο) μπορεί επίσης να προκαλέσει μόνιμη μυωπία, η οποία όμως δεν εξελίσσεται.