English
German
Πρόκειται για μία μορφή στραβισμού, που εμφανίζεται κατά τη βρεφική ηλικία. Για πολλά χρόνια είχε επικρατήσει ο όρος «συγγενής εσωτροπία», αλλά η νόσος σπάνια είναι παρούσα κατά τη γέννηση.
Πρόκειται για μία μορφή στραβισμού, που εμφανίζεται κατά τη βρεφική ηλικία. Για πολλά χρόνια είχε επικρατήσει ο όρος «συγγενής εσωτροπία», αλλά η νόσος σπάνια είναι παρούσα κατά τη γέννηση. Κατά κανόνα εμφανίζεται αρκετούς μήνες μετά από αυτήν και γι’ αυτό το λόγο είναι προτιμότερο να αναφέρεται ως «βρεφική εσωτροπία» ή ακόμη καλύτερα (λόγω και της αγνώστου αιτίας της) ως ιδιοπαθής βρεφική εσωτροπία.
Συνήθως εμφανίζεται σε βρέφη με εγκεφαλική παράλυση, υδροκέφαλο ή καθυστερημένη ανάπτυξη και σπάνια σε παιδιά που είναι κατά τα άλλα υγιή. Μέχρι στιγμής δεν έχει συσχετιστεί με κάποιο γονίδιο και δεν γνωρίζουμε τι ακριβώς την προκαλεί.
Σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις η γωνία του στραβισμού είναι αρκετά μεγάλη και αναγνωρίζεται εύκολα από τους γονείς πριν από τον 6ο μήνα της ζωής. Πολλά από τα παιδιά με βρεφική εσωτροπία προσηλώνουν πότε με το ένα μάτι και πότε με το άλλο, κάτι πολύ θετικό, γιατί δίνεται και στα δύο μάτια η ευκαιρία να αναπτυχθούν εξίσου κατά τον κρίσιμο πρώτο χρόνο της ζωής. Τα υπόλοιπα παιδιά όμως, που προτιμούν να χρησιμοποιούν το ένα μάτι από τα δύο, θα καταλήξουν να εμφανίσουν αμβλυωπία στο μάτι που δεν χρησιμοποιείται.
Θεραπεία της βρεφικής εσωτροπίας
Η αντιμετώπιση της βρεφικής εσωτροπίας ξεκινά με κάλυψη του «καλού» ματιού, ώστε να δοθεί η ευκαιρία στο ασθενέστερο μάτι να αναπτύξει και αυτό την όρασή του και να αποφευχθεί η αμβλυωπία.
Αφού η όραση έχει εξισορροπηθεί ανάμεσα στα δύο μάτια, η θεραπεία της βρεφικής εσωτροπίας είναι χειρουργική.
Γενικά θεωρείται προτιμότερο να χειρουργούνται και τα δύο μάτια μοιράζοντας το ποσό της διόρθωσης, παρά να χειρουργείται όλο το εύρος της παρέκκλισης μόνο στο ένα μάτι.
Η ηλικία, στην οποία πρέπει να γίνεται η εγχείρηση, είναι αντικείμενο διαφωνίας μεταξύ των οφθαλμιάτρων. Πολλοί υποστηρίζουν ότι η εγχείρηση πρέπει να γίνεται στην ηλικία μεταξύ 6 και 18 μηνών, όπου υπάρχει πιθανότητα για την ανάπτυξη κάποιου βαθμού διόφθαλμης όρασης, ενώ άλλοι προτιμούν να περιμένουν.
Μετά την επέμβαση αρκετοί γονείς αναφέρουν μια απότομη αύξηση του διανοητικού επιπέδου του παιδιού, το οποίο φαίνεται να δείχνει μεγαλύτερο ενδιαφέρον για το περιβάλλον του από ό,τι πριν και ίσως να έχει αναπτύξει και κάποια νέα δεξιότητα. Όλα αυτά δείχνουν πόσο σημαντική είναι η όραση για τη σωστή ανάπτυξη του παιδιού στα πρώτα χρόνια της ζωής του.
Περισσότερα από τα μισά παιδιά που χειρουργήθηκαν για τη διόρθωση της βρεφικής εσωτροπίας δεν θα χρειαστούν ξανά άλλη τέτοια επέμβαση. Μαθαίνουν μεν να χρησιμοποιούν και τα δύο τους μάτια συνεργατικά, αλλά ποτέ δεν θα έχουν το ίδιο καλή στερεοσκοπική ικανότητα όπως τα παιδιά που ποτέ δεν εμφάνισαν στραβισμό. Μπορεί να μην έχουν τον βαθμό της στερεοψίας που χρειάζονται ορισμένα απαιτητικά επαγγέλματα, όπως π.χ. πιλότος μαχητικών αεροσκαφών, αλλά η στερεοσκοπική τους ικανότητα θα είναι αρκετή, για να μην αντιμετωπίσουν κανένα πρόβλημα σε όλες τις άλλες δραστηριότητες της ζωής τους.
Στα υπόλοιπα παιδιά τα μάτια δεν παραμένουν ευθυγραμμισμένα και μετά από μερικούς μήνες ή χρόνια επανεμφανίζεται στραβισμός. Συνήθως πρόκειται για προσαρμοστική εσωτροπία (βλέπε επόμενη ενότητα), που διορθώνεται με γυαλιά, αν και σε ορισμένες περιπτώσεις δεν μπορεί να αποφευχθεί μια νέα εγχείρηση. Σπανιότερα ο στραβισμός επανέρχεται με τη μορφή της εξωτροπίας, που επίσης χρήζει χειρουργικής αντιμετώπισης.
Ψευδοεσωτροπία
Διάφορες καταστάσεις μπορεί να οδηγήσουν στην εντύπωση ότι υπάρχει στραβισμός, ενώ στην πραγματικότητα δεν υπάρχει καμία παρέκκλιση.
Ιδιαίτερα στα νεογνά και στα βρέφη η πλατιά βάση που έχει η μύτη τους μπορεί να δώσει την εντύπωση εσωτροπίας, λόγω της μερικής κάλυψης που προκαλεί στον σκληρό (το «άσπρο» του ματιού). Η εντύπωση είναι ακόμη πιο έντονη, αν η κάλυψη είναι και ασύμμετρη αφήνοντας λιγότερο «άσπρο» από τη μία πλευρά. Αν όμως ανάψουμε τον φακό-στυλό μπροστά στο πρόσωπο του παιδιού και παρατηρήσουμε προσεκτικά τις κερατοειδικές αντανακλάσεις, θα δούμε ότι βρίσκονται στο κέντρο των κορών και στα δύο μάτια, που σημαίνει ότι τα μάτια είναι ευθυγραμμισμένα.
Με την πρόοδο της ηλικίας το κεφάλι του παιδιού μεγαλώνει, τα μάτια απομακρύνονται, η μύτη μεγαλώνει, απομακρύνοντας το δέρμα που καλύπτει τον σκληρό, και το φαινόμενο εξαλείφεται.
Λόγω της συχνής εμφάνισης της ψευδοεσωτροπίας έχει διαδοθεί μεταξύ των γονέων η αντίληψη ότι η εσωτροπία της βρεφικής ηλικίας, όσο περνά ο καιρός, βελτιώνεται από μόνη της.
Τέτοιες παρεξηγήσεις μπορεί να οδηγήσουν σε καθυστέρηση της αντιμετώπισης μιας πραγματικής περίπτωσης εσωτροπίας, γι’ αυτό και όλες οι περιπτώσεις πρέπει να ελέγχονται.
Συνήθως εμφανίζεται σε βρέφη με εγκεφαλική παράλυση, υδροκέφαλο ή καθυστερημένη ανάπτυξη και σπάνια σε παιδιά που είναι κατά τα άλλα υγιή. Μέχρι στιγμής δεν έχει συσχετιστεί με κάποιο γονίδιο και δεν γνωρίζουμε τι ακριβώς την προκαλεί.
Σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις η γωνία του στραβισμού είναι αρκετά μεγάλη και αναγνωρίζεται εύκολα από τους γονείς πριν από τον 6ο μήνα της ζωής. Πολλά από τα παιδιά με βρεφική εσωτροπία προσηλώνουν πότε με το ένα μάτι και πότε με το άλλο, κάτι πολύ θετικό, γιατί δίνεται και στα δύο μάτια η ευκαιρία να αναπτυχθούν εξίσου κατά τον κρίσιμο πρώτο χρόνο της ζωής. Τα υπόλοιπα παιδιά όμως, που προτιμούν να χρησιμοποιούν το ένα μάτι από τα δύο, θα καταλήξουν να εμφανίσουν αμβλυωπία στο μάτι που δεν χρησιμοποιείται.
Θεραπεία της βρεφικής εσωτροπίας
Η αντιμετώπιση της βρεφικής εσωτροπίας ξεκινά με κάλυψη του «καλού» ματιού, ώστε να δοθεί η ευκαιρία στο ασθενέστερο μάτι να αναπτύξει και αυτό την όρασή του και να αποφευχθεί η αμβλυωπία.
Αφού η όραση έχει εξισορροπηθεί ανάμεσα στα δύο μάτια, η θεραπεία της βρεφικής εσωτροπίας είναι χειρουργική.
Γενικά θεωρείται προτιμότερο να χειρουργούνται και τα δύο μάτια μοιράζοντας το ποσό της διόρθωσης, παρά να χειρουργείται όλο το εύρος της παρέκκλισης μόνο στο ένα μάτι.
Η ηλικία, στην οποία πρέπει να γίνεται η εγχείρηση, είναι αντικείμενο διαφωνίας μεταξύ των οφθαλμιάτρων. Πολλοί υποστηρίζουν ότι η εγχείρηση πρέπει να γίνεται στην ηλικία μεταξύ 6 και 18 μηνών, όπου υπάρχει πιθανότητα για την ανάπτυξη κάποιου βαθμού διόφθαλμης όρασης, ενώ άλλοι προτιμούν να περιμένουν.
Μετά την επέμβαση αρκετοί γονείς αναφέρουν μια απότομη αύξηση του διανοητικού επιπέδου του παιδιού, το οποίο φαίνεται να δείχνει μεγαλύτερο ενδιαφέρον για το περιβάλλον του από ό,τι πριν και ίσως να έχει αναπτύξει και κάποια νέα δεξιότητα. Όλα αυτά δείχνουν πόσο σημαντική είναι η όραση για τη σωστή ανάπτυξη του παιδιού στα πρώτα χρόνια της ζωής του.
Περισσότερα από τα μισά παιδιά που χειρουργήθηκαν για τη διόρθωση της βρεφικής εσωτροπίας δεν θα χρειαστούν ξανά άλλη τέτοια επέμβαση. Μαθαίνουν μεν να χρησιμοποιούν και τα δύο τους μάτια συνεργατικά, αλλά ποτέ δεν θα έχουν το ίδιο καλή στερεοσκοπική ικανότητα όπως τα παιδιά που ποτέ δεν εμφάνισαν στραβισμό. Μπορεί να μην έχουν τον βαθμό της στερεοψίας που χρειάζονται ορισμένα απαιτητικά επαγγέλματα, όπως π.χ. πιλότος μαχητικών αεροσκαφών, αλλά η στερεοσκοπική τους ικανότητα θα είναι αρκετή, για να μην αντιμετωπίσουν κανένα πρόβλημα σε όλες τις άλλες δραστηριότητες της ζωής τους.
Στα υπόλοιπα παιδιά τα μάτια δεν παραμένουν ευθυγραμμισμένα και μετά από μερικούς μήνες ή χρόνια επανεμφανίζεται στραβισμός. Συνήθως πρόκειται για προσαρμοστική εσωτροπία (βλέπε επόμενη ενότητα), που διορθώνεται με γυαλιά, αν και σε ορισμένες περιπτώσεις δεν μπορεί να αποφευχθεί μια νέα εγχείρηση. Σπανιότερα ο στραβισμός επανέρχεται με τη μορφή της εξωτροπίας, που επίσης χρήζει χειρουργικής αντιμετώπισης.
Ψευδοεσωτροπία
Διάφορες καταστάσεις μπορεί να οδηγήσουν στην εντύπωση ότι υπάρχει στραβισμός, ενώ στην πραγματικότητα δεν υπάρχει καμία παρέκκλιση.
Ιδιαίτερα στα νεογνά και στα βρέφη η πλατιά βάση που έχει η μύτη τους μπορεί να δώσει την εντύπωση εσωτροπίας, λόγω της μερικής κάλυψης που προκαλεί στον σκληρό (το «άσπρο» του ματιού). Η εντύπωση είναι ακόμη πιο έντονη, αν η κάλυψη είναι και ασύμμετρη αφήνοντας λιγότερο «άσπρο» από τη μία πλευρά. Αν όμως ανάψουμε τον φακό-στυλό μπροστά στο πρόσωπο του παιδιού και παρατηρήσουμε προσεκτικά τις κερατοειδικές αντανακλάσεις, θα δούμε ότι βρίσκονται στο κέντρο των κορών και στα δύο μάτια, που σημαίνει ότι τα μάτια είναι ευθυγραμμισμένα.
 |
| ΨΕΥΔΟΕΣΩΤΡΟΠΙΑ: Αν και η πρώτη εντύπωση για το βρέφος της φωτογραφίας είναι ότι εμφανίζει εσωτροπία, οι κερατοειδικές αντανακλάσεις βρίσκονται στο κέντρο και στις δύο κόρες, που σημαίνει ότι τα μάτια είναι στην πραγματικότητα ευθυγραμμισμένα. |
Με την πρόοδο της ηλικίας το κεφάλι του παιδιού μεγαλώνει, τα μάτια απομακρύνονται, η μύτη μεγαλώνει, απομακρύνοντας το δέρμα που καλύπτει τον σκληρό, και το φαινόμενο εξαλείφεται.
Λόγω της συχνής εμφάνισης της ψευδοεσωτροπίας έχει διαδοθεί μεταξύ των γονέων η αντίληψη ότι η εσωτροπία της βρεφικής ηλικίας, όσο περνά ο καιρός, βελτιώνεται από μόνη της.
Τέτοιες παρεξηγήσεις μπορεί να οδηγήσουν σε καθυστέρηση της αντιμετώπισης μιας πραγματικής περίπτωσης εσωτροπίας, γι’ αυτό και όλες οι περιπτώσεις πρέπει να ελέγχονται.