English
German
Η εξέλιξη της τεχνολογίας έχει οδηγήσει στη δημιουργία πολλών νέων τύπων ενδοφακών, κατάλληλων για διαφορετικές περιπτώσεις ασθενών.
(1) Οι μονοεστιακοί ενδοφακοί είναι οι παραδοσιακοί ενδοφακοί που χρησιμοποιούνται στις εγχειρήσεις του καταρράκτη εδώ και δεκαετίες.
Έχουν την ίδια διαθλαστική δύναμη σε όλη την επιφάνειά τους και κατά συνέπεια δεν προσφέρουν τη δυνατότητα εστίασης σε διάφορες αποστάσεις. Ο κανόνας είναι ότι η δύναμη των μονοεστιακών ενδοφακών είναι τέτοια, ώστε να εξυπηρετεί τη μακρινή όραση χωρίς τη χρήση γυαλιών. Προκειμένου όμως ο ασθενής να μπορεί να εστιάσει κοντά (π.χ. σε απόσταση ανάγνωσης), θα χρειαστεί να φορέσει ένα ζευγάρι πρεσβυωπικά γυαλιά.
(2) Οι τορικοί ενδοφακοί είναι και αυτοί μονοεστιακοί φακοί, ρυθμισμένοι να εξυπηρετούν τη μακρινή όραση, και απευθύνονται σε ασθενείς, που εκτός από μυωπία ή υπερμετρωπία, έχουν και σημαντικό (πάνω από 1,5 βαθμό) αστιγματισμό.
Η διαφορά τους από τους απλούς μονοεστιακούς έγκειται στο ότι χρειάζεται ιδιαίτερη μέριμνα από τον χειρουργό για τη σωστή τοποθέτησή τους.
Σε αντίθεση με τους μονοεστιακούς φακούς, που έχουν την ίδια δύναμη σε όλους τους άξονές τους, οι τορικοί φακοί έχουν διαφορετική δύναμη σε κάποιους άξονες, με σκοπό να εξουδετερώσουν τον υπάρχοντα αστιγματισμό τους ασθενούς.
Αυτό έχει ως συνέπεια να απαιτείται ακριβής τοποθέτηση του τορικού ενδοφακού μέσα στο περιφάκιο, γιατί ακόμα και μια μικρή απόκλιση λίγων μοιρών μπορεί να οδηγήσει σε θόλωση της όρασης.
(3) Οι ασφαιρικοί ενδοφακοί αποτελούν μια μετεξέλιξη των μονοεστιακών φακών με πολλά πλεονεκτήματα.
Ενώ το σώμα των παραδοσιακών μονοεστιακών φακών είναι ομοιόμορφα σφαιρικό, οι ασφαιρικοί ενδοφακοί έχουν το σώμα τους πιο πεπλατυσμένο στην περιφέρεια.
Αυτή η ειδική σχεδίαση έχει ως αποτέλεσμα καλύτερη ευαισθησία στην αντίθεση (contrast sensitivity) και λιγότερες εκτροπές (aberrations), που πρακτικά σημαίνει ακόμα καλύτερη ποιότητα όρασης, ιδιαίτερα τη νύχτα.
 |
| Οι ασφαιρικοί ενδοφακοί προσφέρουν καλύτερη ευκρίνεια και βελτιωμένη αντίθεση σε σχέση με τους παραδοσιακούς, σφαιρικούς ενδοφακούς. (Φωτογραφία από την πανέμορφη παραλία των Πετανών στην Κεφαλονιά) |
Στο Athens Eye Hospital όλοι σχεδόν οι ενδοφακοί που χρησιμοποιούνται είναι ασφαιρικοί.
(4) Οι διπλοεστιακοί ενδοφακοί σχεδιάστηκαν για να εξυπηρετούν τόσο τη μακρινή όραση όσο και την κοντινή. Το άνω μέρος της επιφάνειας ενός διπλοεστιακού φακού είναι έτσι ρυθμισμένο, ώστε να μπορεί να εστιάζει σε μακρινά αντικείμενα, ενώ το κάτω μέρος έχει αυξημένη δύναμη, για να εξυπηρετεί την εστίαση στην απόσταση ανάγνωσης ενός βιβλίου (30-35 cm).
Στη σημερινή εποχή όμως, κατά την οποία οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές έχουν εισβάλει για τα καλά στη ζωή μας, εμφανίστηκε η ανάγκη για ευκρινή όραση και σε μια ενδιάμεση απόσταση (50-60 cm), που δεν καλύπτεται από τους διπλοεστιακούς ενδοφακούς. Μερική λύση στο πρόβλημα αποτελεί η χρήση τριπλοεστιακών ενδοφακών.
(5) Οι πολυεστιακοί ενδοφακοί δημιουργήθηκαν με σκοπό να ικανοποιήσουν τις ανάγκες
εστίασης σε ακόμα μεγαλύτερο εύρος αποστάσεων (μακριά, ενδιάμεσα, κοντά). Το σώμα των πολυεστιακών φακών είναι χωρισμένο σε δακτυλιοειδείς ζώνες (σαν στόχος) με διαφορετική δύναμη εστίασης, για να εξυπηρετείται ο ασθενής σε διαφορετικές αποστάσεις.
Το βασικό μειονέκτημα αυτών των φακών είναι η ελάττωση της ευαισθησίας στην αντίθεση (contrast sensitivity). Πρακτικά αυτό σημαίνει μεγαλύτερη δυσκολία να διακρίνουμε μακρινά αντικείμενα σε συνθήκες όπου ο φωτισμός είναι πολύ έντονος ή αντιθέτως πολύ χαμηλός, όπως π.χ. κατά τη νυχτερινή οδήγηση τους πεζούς που βαδίζουν στο πλάι ενός κακοφωτισμένου δρόμου.
Οι περισσότεροι ασθενείς αναφέρουν πολύ ικανοποιητική ενδιάμεση αλλά και κοντινή όραση, αν και ένα μικρό ποσοστό ασθενών μπορεί τελικά να χρειαστεί γυαλιά για κοντά.
(6) Οι προσαρμοστικοί ενδοφακοί είναι μια προσπάθεια να μιμηθούν οι τεχνητοί ενδοφακοί τις ιδιότητες και τη λειτουργία του φυσικού φακού του ματιού.
Ενώ οι υπόλοιποι ενδοφακοί, είτε μονοεστιακοί είτε πολυεστιακοί, παραμένουν ακίνητοι στη θέση τους, οι προσαρμοστικοί ενδοφακοί μετακινούνται προς τα εμπρός (αυξάνοντας έτσι τη δύναμη εστίασης του ματιού) κατά τη σύσπαση του μυός που φυσιολογικά είναι υπεύθυνος για την εστίαση του ματιού στις διάφορες αποστάσεις (ακτινωτός μυς). Παρά τα θεωρητικά πλεονεκτήματα αυτού του τύπου ενδοφακών, τα αποτελέσματα δεν είναι πάντα τα αναμενόμενα.
(7) Οι ενδοφακοί Tassignon, για τους καταρράκτες της παιδικής ηλικίας, είναι μια ειδική κατηγορία ενδοφακών, με πολλά πλεονεκτήματα, που όμως απαιτεί μια ιδιαίτερα δύσκολη και λεπτή τεχνική για την τοποθέτησή τους.
Εκτός από τη διάνοιξη στην πρόσθια επιφάνεια του σάκου (την οποία διενεργούμε ούτως ή άλλως, για να αναρροφήσουμε τον θολωμένο φυσικό φακό), σε αυτή την τεχνική εκτελούμε και καψουλόρηξη (ένα δεύτερο άνοιγμα) στο οπίσθιο περιφάκιο.
Ενώ όλοι οι ενδοφακοί που προαναφέραμε τοποθετούνται μέσα στον ανοικτό σάκο, που φιλοξενούσε τον φυσικό φακό του ματιού, οι ενδοφακοί Tassignon, με την ιδιαίτερη σχεδίασή τους, κλείνουν ερμητικά τον σάκο παγιδεύοντας τα χείλη του στο αυλάκι που διατρέχει την περιφέρειά τους.
Κατά μία έννοια αντί να μπει ο φακός στον σάκο, μπαίνει ο σάκος στον φακό και γι’ αυτό η τεχνική ονομάζεται χαρακτηριστικά bag-in-the-lens.
Η τοποθέτηση ενδοφακού Tassignon αποτελεί ιδανική λύση για επιπεπλεγμένους καταρράκτες, μετά από φλεγμονές και σε μικρά παιδιά.
Η επέμβαση θεωρείται ιδιαιτέρως δύσκολη, γι’ αυτό και τα περισσότερα οφθαλμολογικά κέντρα, παρά τα πλεονεκτήματά της, την αποφεύγουν.
Το Athens Eye Hospital με τους εμπειρότατους χειρουργούς του, που εκτελούν πάνω από 10.000 εγχειρήσεις καταρράκτη ετησίως στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, είναι η μόνη οφθαλμολογική κλινική που μπορεί και εκτελεί τη δύσκολη αυτή επέμβαση με ακρίβεια και ασφάλεια.
(8) Πειραματικές σχεδιάσεις ενδοφακών.
8.α. Ρυθμιζόμενος με φως ενδοφακός (Light adjustable lens). Αυτή είναι μια σχεδίαση ενδοφακών που επιτρέπει τη ρύθμιση της δύναμης του ενδοφακού σε δεύτερο χρόνο, μετά την επέμβαση, με τη χρήση υπεριώδους φωτός. Πρόκειται για μια πολύπλοκη κατασκευή από φωτοευαίσθητη σιλικόνη και ένα ειδικό μικροτσίπ. Αφού επιτευχθεί η καλύτερη δυνατή οπτική οξύτητα για τον ασθενή (ακόμα και με πολυεστιακό αποτέλεσμα), μια άλλη ακτίνα φωτός «κλειδώνει» το σχήμα του ενδοφακού και τη δύναμή του.
8.β. Αναγόμωση του περιφακίου (Lens refilling).
Ουσιαστικά δεν πρόκειται για κατασκευή τεχνητού φακού, αλλά για ένα ειδικό διαφανές gel που εγχέεται στον σάκο που περιείχε τον θολωμένο φυσικό φακό. Η μέθοδος αυτή φιλοδοξεί να χρησιμοποιήσει το φυσικό σύστημα εστίασης που διαθέτει το ανθρώπινο μάτι, αλλά βρίσκεται ακόμα μακριά από κλινική εφαρμογή.
8.γ. Διπλός ενδοφακός (Dual optic lens).
Ακόμα μια υλοποίηση κατασκευής ενδοφακού που προσπαθεί να χρησιμοποιήσει το φυσικό σύστημα εστίασης του ματιού.
8.δ. Πολυσύνθετος ενδοφακός (Μulticomponent IOL). 
Αυτός ο φακός αποτελείται από τρία οπτικά στοιχεία.
Το σφαιρικό οπτικό του στοιχείο μοιάζει πολύ με ένα συνηθισμένο ενδοφακό και τοποθετείται στον σάκο, όπως στις περισσότερες επεμβάσεις καταρράκτη, αλλά είναι συνδεδεμένο με άλλα δύο οπτικά στοιχεία (ένα τορικό φακό και ένα σφαιρικό ή πολυεστιακό), τα οποία μπορούν να ρυθμιστούν με μια προαιρετική δεύτερη επέμβαση, για να επιτευχθεί το βέλτιστο οπτικό αποτέλεσμα.